انواع فرضيه ها در پروپوزال، پایان نامه و مقاله
در این بخش با انواع فرضیه های تحقیق، انواع فرضیه های پژوهش در نوشتن پروپوزال، مقاله، پایان نامه برای مقطع کارشناسی ارشد و دکتری آشنا خواهید شد.
انواع فرضیه های تحقیق و فرضیه های پژوهش در پایان نامه و مقاله isi و علمی و پژوهشی
فرضيه به دو دسته عمده تقسيم ميشود: 1) فرضيه پژوهش يا فرضيه جهت‌دار؛ 2) فرضيه صفر
فرضيه پژوهش يا جهت دار در پایان نامه و پروپوزال
فرضيه اي است كه پژوهشگر در پاسخ به پرسش خود مطرح ميكند و اميدوار است كه تاييد شود. در اصل، فرضيه جهت‌دار اعتقاد و باور پژوهشگر است و تاييد آن به معني تاييد اعتقاد و باور پژوهشگر و رد آن به معناي رد اعتقاد يا باور پژوهشگر ميباشد. اين نوع فرضيه درباره جهت احتمالي پژوهش پيش بيني ميكند.
به نمونه زير توجه نماييد:
- بين شغل و گرايش به مصرف مواد مخدر رابطه وجود دارد.
اين فرضيه كلي را ميتوان به صورتهاي زير صورتبندي كرد تا جهت آنها مشخص شود:
- شاغل بودن فرد گرايش او به مواد مخدر را كاهش ميدهد.
- شاغل بودن فرد گرايش او به مواد مخدر را افزايش ميدهد.
اين فرضيه ها جهت‌دار هستند. چون گرايش به بالا يا پايين را نشان ميدهند. پس، بطور كلي فرضيه جهت‌دار فرضيه اي است كه گرايش به يكي از كرانهاي امكانپذير اعم از بالا يا پايين، راست يا چپ، بد يا خوب، منفي يا مثبت و نظاير اينها را نشان دهد. فرضيه جهت‌دار ميتواند به دو صورت تدوين شود؛ 1) فرضيه يك دامنه؛ 2) فرضيه دو دامنه.
الف) فرضيه يك دامنه. اگر پيشبيني شما يك جهت معين را مشخص نمايد و اين پيشبيني با صراحت در فرضيهي شما بيايد، فرضيه يك فرضيه جهت‌دار يك دامنه است. براي نمونه، فرض كنيد كه شما در مورد اشتغال زنان و طلاق كار ميكنيد و در اين راستا اين فرضيه را مطرح مينماييد:
- با اشتغال زنان ميزان طلاق در جامعه ايران افزايش مييابد.
در اين جا شما نشان داده ايد كه با اشتغال زنان طلاق نيز افزايش مييابد و بنابراين جهت را مشخص نموده ايد. پس اين يك فرضيه يك دامنه است.
ب) فرضيه دو دامنه. اگر پيشبيني شما هيچ جهتي را مشخص ننمايد و فقط معتقد به وجود رابطه يا هم تغييري باشد، در اين صورت فرضيه يك فرضيه جهت‌دار دو دامنه خواهد بود. در اينجا، فرضيه مربوط به اشتغال و طلاق اينگونه صورتبندي مي شود
- بين اشتغال زنان و طلاق در جامعه ايران رابطه وجود دارد.
در اين جا شما نشان داديد كه بين اشتغال زنان و طلاق رابطه وجود دارد، اما جهت اين رابطه را مشخص نكرديد. بنابراين، اين يك فرضيه دو دامنه است، چون جهت آن ميتواند به هر دامنه يا كراني متمايل شود. لازم به ذكر است كه فرضيههاي يك دامنه از قوت بالاتري برخوردارند، چون پژوهشگر مبتني بر مطالعهي مقدماتي اعم از تجربهي پيشين يا مباني نظري مستحكم به آن اعتقاد و باور رسيده است.
فرضيه هاي جهت‌دار را ميتوان هم به صورت فرضيههاي رابطهاي و هم به صورت فرضيه هاي تفاوتي مطرح كرد.
فرضيه رابطه اي ارتباط يا همبستگي بين دو يا چند متغير را ميرساند و در آن وجود هم تغييري مطرح است. اگر فرضيه به صورت ارتباطي مطرح شود، ميتوان از آماره هاي همبستگي نظير ضريب همبستگي و رگرسيون استفاده نمود. در اين جا نمونه اي از فرضيه رابطه اي مطرح ميگردد.
- بين خلاقيت و هوش رابطه وجود دارد يا با افزايش هوش، خلاقيت افزايش مييابد.
فرضيه تفاوتي به تفاوت بين آزمودني ها در زمينهي متغير(هاي) خاصي ميپردازد. اگر فرضيه به صورت تفاوتي مطرح شود، ميتوان از آماره هاي تفاوتي نظير مقايسهي ميانگين ها و غيره استفاده نمود. در اين جا نمونه اي از فرضيه تفاوتي مطرح ميگردد:
- بين زنان و مردان در زمينهي جرات تفاوت وجود دارد.
فرضيه صفر در پایان نامه
فرضيه صفر بيان آن چيزي است كه پژوهشگر به واقع اميدوار است كه تاييد نشود، يعني فرضيه صفر به گونهاي صورتبندي ميشود كه ابطال يا رد آن منجر به پذيرش يا تاييد فرضيه(ها)ي پژوهش شود. اگر نتوان فرضيه صفر را در سطح معني داري آماري رد كرد، فرضيه(ها)ي پژوهشگر به طور خودكار رد ميشود. اين قبل فرضيه حاكي از برابري يا عدم تفاوت است و نبود هيچ رابطه بين متغيرها يا عدم تفاوت بين آزمودنيها را بيان ميدارد. به نمونه هاي زير توجه نماييد:
- گرايش به مواد مخدر در ميان افراد شاغل و غيرشاغل برابر است.
و يا
- بين شغل و گرايش به مواد مخدر رابطه وجود ندارد.
و يا
- بين افراد شاغل و غيرشاغل در زمينه گرايش به مواد مخدر تفاوت وجود ندارد.
اين فرضيه ها صفر يا خنثی هستند، چون گرايش به هيچ جهتي را نشان نمي دهند.
بطور كلي اعتقاد بر اين است كه پژوهشگر در طرح فرضيه هاي خود (جهت‌دار) نميتواند بيطرف يا بدون سوگيري عمل نمايد و اعتقادهاي او كه ميتواند ناشي از دوران اجتماعي شدن يا ساير گرايشهاي او باشد در قالب فرض هاي زمينه اي در پژوهش منعكس ميشوند و شايد «بيطرفي ارزشي» پژوهشگر فقط در قالب شعار معنيدار باشد. بنابراين، پژوهشگر مجاز خواهد بود در فرضيه هاي پژوهشي گرايشهاي خود را وارد سازد اما، او در مرحله جمع آوري، تحليل و تفسير داده ها مي بايست فارغ از گرايشهاي خود باشد و به همين دليل فرضيه صفر كه حاكي از عدم گرايش است در تحليلهاي آماري مطرح ميگردد.
نگارش پروپوزال، پایان نامه و مقاله، تحلیل آماری پایان نامه ها برای کلیه رشته ها در موسسه پارس تز ایرانیان پذیرفته می شود.
